مطلب زیست محیطی

صنعت ، محیط زیست و توسعة پایدار ‌

صنعت و اثرات آن بر محیط زیست

هدف صنعت، بهره برداری از منابع برای توسعه یعنی کسب درآمد بیشتر و تأمین رفاه اجتماعی برای همگان است. آشکار است که هر فرایند صنعتی، به‌علت مصرف انبوه مواد اولیه، آب و انرژی ، پسماندهایی را به صورت گاز ، ذرات، جامد یا مایع به محیط‌زیست تحمیل می‌نماید. تخلیة هر یک از این ترکیبات در محیط‌زیست – هوا ، آب و خاک - چنانچه فراتر از حد تعیین شده یا استاندارد باشد می‌تواند سلامت محیط و بهداشت عمومی را به مخاطره بیندازد. در آن صورت بخش قابل توجهی از درآمدی که از فعالیتهای صنعتی به‌دست می‌آید - بصورت مستقیم یا غیرمستقیم ـ  باید صرف پاکسازی محیط از آلودگیها و نیز درمان بیماریهای محیطی و بهبود شرایط بهداشتی شود که با اهداف توسعه مغایرت دارد.

الزامات قانونی

از این رو طی دهه‌های گذشته و به‌دنبال بروز برخی مشکلات زیست‌محیطی ناشی از زندگی صنعتی و ماشینی که موضوع محیط زیست را به صورت جدی مطرح ساخته و برای نخستین بار رهبران و سران کشورهای جهان را در شهر استکهلم (‌پایتخت سوئد) در سال 1972 گرد آورد قوانین ، مقررات و استانداردهای متعددی در سطوح جهانی ، منطقه‌ای و ملی برای حفاظت از محیط‌زیست وضع و به‌مورد اجرا گذارده شده است. هدف اصلی وضع قوانین و مقررات مربوط به الزام صاحبان فعالیتهای مختلف به کنترل آلاینده‌ها نیز حفاظت از منابع و سرمایه‌هایی است که سود آن همة‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ افراد را شامل می‌گردد.

البته تعدادی از قوانین اولیة زیست‌محیطی، مبتنی بر کنترل آلاینده‌های موجود و یا خودداری از فعالیتهایی بود که شیوه یا راهکارهای مشخصی برای کنترل آلاینده‌های آنها وجود نداشت، در صورتی که امروزه با پیشرفت‌های شگرفی که در علوم و فناوری حاصل گردیده خوشبختانه کنترل فرایندهای صنعتی و کاهش میزان پسماندها بیش از گذشته امکان پذیر گردیده است.

کنترل آلاینده‌ها و کاهش پسماندها البته مستلزم صرف هزینه‌هایی است که باید از سوی تولیدکنندگان تأمین و پرداخت گردد. برخی صاحبان یا مدیران صنایع ، تحت تأثیر پندارهای پیشین ـ که منابع را بی‌پایان و آسیب‌ناپذیر می‌دانست ـ هزینه‌های مربوط به کنترل آلاینده‌های حاصل از فعالیت خود را هزینه‌هایی غیرضروری، اضافی، از دست رفته و تحمیلی می‌دانند حال آن که این کار ، از جنبه‌های مختلف ـ اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی ـ اقدامی مؤثر در راستای جلوگیری از هدررفت منابع طبیعی و سرمایه‌های مادی است. ضمن این که چنین هزینه‌هایی، در تعدادی از فعالیتهای صنعتی، قابل برگشت می‌باشد.

نشانه‌های امید

امروزه اما، افزون بر قوانین و مقررات موجود و مرتبط، موضوع محیط‌زیست و حفاظت آن در برابر انواع آلاینده‌ها، مورد توجه فزایندة بخش صنعت نیز قرار گرفته است. شاید مهمترین نشانة این حرکت در کشور ما را بتوان لحاظ کردن مهمترین مسائل زیست محیطی در اولویتهای نخست وزارت صنعت، معدن و تجارت دانست. این وزارتخانه به عنوان مهمترین دستگاه دولتی تصمیم‌گیر و اثرگذار در بخش صنعت، حتی دفتر مستقلی با عنوان « محیط‌زیست » را بمنظور تحقق اولویتهای مورد نظر و همچنین پیگیری مسائل زیست‌محیطی مربوط به صنعت ایجاد کرده است. برای نمونه تعدادی از مهمترین اولویت های وزارت مزبور عبارتند از :

ـ توسعة تکنولوژی های سازگار با محیطزیست

ـ توسعة تکنولوژی های بازیافت مواد زاید صنعتی

ـ بهینه ساری راههای جایگزینی انرژی در صنایع موجود

ـ تقویت قطبها و شهرکهای صنعتی با هدف کنترل منابع آلاینده

ـ بهینه سازی مصرف آب در صنایع

ـ کسب دانش فنی طراحی و ساخت تجهیزات کنترل آلودگیها

تعداد قابل توجهی از واحدهای صنعتی کشور در بیش از سیصد شهرک صنعتی فعالیت دارند. سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران هم به عنوان مسئول ایجاد و توسعه شهرک‌های صنعتی در کشور که با حداکثر توان خود در صدد توسعة هر چه بیشتر صنعت از طریق ساخت شهرکهای صنعتی جدید و توسعة شهرکهای صنعتی موجود می‌باشد، هدف گذاری خود را بر مبنای دستیابی به توسعة پایدار و همه‌جانبه بوده قرار داده و در برنامه‌های خود اعلام نموده که بدون حفظ محیط‌زیست، توسعة صنعتی ، توسعه تک‌بُعدی و ناپایدار خواهد بود. به همین جهت، سیاستهای کلی این سازمان در راستای دستیابی به توسعه پایدار عبارتند از :

- مکان‌یابی شهرکهای صنعتی با توجّه به ملاحظات زیست‌محیطی

- انجام ارزیابی زیست‌محیطی قبل از احداث شهرک‌های صنعتی بالاتر از 100 هکتار

- استقرار و بهره‌برداری از سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی و تولید پاکتر

- تصفیه و استفاده مجدّد از فاضلاب واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی

- پالایش و کنترل آلودگی هوا در شهرکهای صنعتی تا حدّ استانداردهای زیست‌محیطی

- ایجاد سیستم‌های مدیریت مواد زائد و بازیافت

- توسعه فضای سبز در داخل و اطراف شهرکهای صنعتی تا دستیابی به حدّ قابل قبول

مهمتر اینکه طی سالهای اخیر در برخی صنایع بزرگ، تمام یا بخشی از مسؤلیت پیگیری مسائل زیست‌محیطی صنعت بر عهدة واحدی با عنوان « بهداشت ، ایمنی و محیط‌زیست » و یا دفتر محیط‌زیست گذاشته شده است.

 ساز و کارهای تشویقی

از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست یعنی اصلی ترین سازمان مسئول پیگیری مسائل و مشکلات زیست محیطی کشور نیز، بویژه طی سالهای اخیر،  برنامه‌ها و ساز و کارهای تشویقی و تنبیهی متعددی را با هدف سازگار کردن فعالیتهای صنعتی با موضوع حفاظت محیط‌زیست به مرحلة اجرا در آمده که از مهمترین آنها، یکی طرح پایش مستمر فعالیتها و اقدامات زیست‌محیطی واحدهای صنعتی و خدماتی ( هر سال چهار نوبت )، و دیگری، طرح بررسی و انتخاب سالانة تعدادی از واحدهای صنعتی به عنوان « صنعت سبز» است.

برای نمونه، طی سالهای اخیر از سوی بخش صنعت در استان اصفهان توجه زیادی به موضوع کنترل آلاینده‌ها و حفظ محیط‌زیست گردیده و مبالغ چشمگیری نیز در این زمینه هزینه شده تا فعالیتهای صنعتی بیش از پیش با موضوع محیط‌زیست سازگار شود. تعدادی ازواحدهای صنعتی در این راستا چنان گام برداشته‌اند که موفق به کسب عنوان« صنعت سبز » یا « صنعت برگزیدة سبز » شده‌اند.

 واحدهای چنین، از طریق صرفه‌جویی در مصرف منابع ( آب ، مواد اولیه ، انرژی )، کنترل آلاینده‌ها، تصفیة کامل فاضلابها ، دفع اصولی پسماندها و اجرای برنامه‌های مشابه موفق به دریافت گواهینامة صنعت سبز از سازمان حفاظت محیط زیست گردیده اند. تعدادی از این واحدهای صنعتی عبارتند از : هواپیماسازی ایران (هسا)، پلی‌اکریل ایران، سپاهان باتری، صنایع مهمات‌سازی اصفهان، شیر پاستوریزة کاشان، صنایع غذایی آیدا، سیمان اصفهان ، سیمان سپاهان، صنایع هفتم تیر، نشاستة آردینه، شرکت گاز استان، شرکت تولید مواد اولیه الیاف مصنوعی (دی-‌ام-‌تی) ، کارخانه قند نقش جهان، صنایع چینی زرین ایران، گلتاش، فولاد آلیاژی و ایران ذوب.  

همانگونه که ملاحظه می شود شماری از این واحدها جزو صنایع بزرگ با امکان آلودگی بسیار و زیانبار بوده‌اند که مدیریت آنها با درک شرایط کنونی، بهره‌گیری از امکانات موجود، توجه خاص به موضوع کنترل و کاهش آلاینده‌ها و دستیابی به استانداردهای موجود، موفق به رفع مشکلات زیست‌محیطی و کسب عنوان صنعت سبز یا صنعت پاک شده‌اند.

استان اصفهان در شمار مناطقی از کشور قرار دارد که تقریبا در همة زمینه ها پیشتاز بوده است. هم اکنون تعداد زیادی از صنایع بزرگ ، قدیمی و آلایندة محیط زیست در این استان فعالیت دارند که منافع آنها به خزانة دولت واریز گردیده و یا مستقیما در مناطقی بجز اصفهان هزینه می شود اما آلودگی و مزاحمت‌های آنها به محیط و مردم این سامان تحمیل می شود.

همانگونه که پیش از این اشاره شد امروزه و با گذشت زمان کنترل آلاینده‌ها و غلبه بر مشکلات زیست‌محیطی،  همانند گذشته، ناممکن نیست.

فواید کنترل آلودگی 

         مطالعات انجام شده در 500 واحد صنعتی ( قدیمی و جدید با فناوریهای برتر) نشان داده که پیشگیری از آلودگی می‌تواند منافع متعددی برای این واحدها داشته باشد. از جملة این منافع به موارد زیر می‌توان اشاره نمود :

 ـ صرفه جویی در تهیة مواد اولیه

ـ صرفه‌جویی در هزینه‌های مصرف انرژی

ـ صرفه‌جویی در هزینه‌های مربوط به تخلیة پسماندها

ـ کاهش هزینه‌های مربوط به پاکسازی و دفع پسماندها

ـ کاهش گرفتاریهای مرسوم

ـ کاهش هزینه‌های بهره‌وری و نگهداری سیستم

ـ کاهش هزینه‌های مربوط به مخاطراتی که نیروی انسانی و محیط کار را تهدید می‌کند

ـ کاهش هزینه‌های مربوط به بیمه

ـ افزایش کیفیت محصول( از مراقبت از زمین صفحه 102 )

صنعت، صنعت سازگار با محیط‌زیست

با توجه به نقش انکارناشدنی صنعت در پیشرفت جوامع، خاطر نشان می‌سازد که دستیابی به توسعة پایدار ممکن نخواهد بود جز این که فعالیتهای صنعتی در هر مقیاس ( جهانی، منطقه‌ای، ملی و محلی ) با محیط زیست سازگار گردند. منظور از صنعت سازگار با محیط زیست صنعتی است که :

- در محل مناسب استقرار یابد.

- از مواد اولیة مرغوب با تولید حداقل پسماند استفاده نماید

- از انرژی پاک و کنترل آلاینده های هوا استفاده نماید

- حداقل آب را استفاده کرده،  فاضلابهای تولیدی را نیز تصفیه و بازیافت کند

- قوانین و استانداردها را رعایت کند

- عموم کارکنان در خصوص ضرورت توجه به موضوع محیط‌زیست آموزش دیده باشند.

خطوط راهنما کدام‌اند؟

در پایان، بی‌مناسبت نیست تعدادی از خطوط راهنمای اصلی برای فرایندهای صنعتی پایدار معرفی می شوند:

ـ استفاده از فناوریهای بدون پسماند یا با پسماند کم

ـ افزایش عمر محصولات

ـ تولید محصولات به روز

ـ بازیافت و استفاده مجدد از مواد

ـ استفاده از ترکیبهای سمی فقط در شرایط ناگزیر و غیرقابل جایگزین

ـ توجه به مدیریت تلفیقی پسماندها

مقاله

کودکان و محیط زیست

کودکان

در خط مقدم رویارویی

با ناهنجاریهای  زیست‌محیطی

برگردان : محمود سلطانی

            شرایط زیست‌محیطی زیانبار برای انسان، به دو صورت « زیانهای زیست‌محیطی »  و « خطرهای زیست‌محیطی » تعبیر می‌شوند که عواملی مانند کیفیت هوا ، کیفیت آب و آلاینده‌های ویژه را در بر می‌گیرد . زیانهای زیست‌محیطی به عادتها و شیوة زندگی یعنی کشیدن سیگار ، بدغذایی و بی‌تجربگی مربوط می‌شوند . حتی مصرف نادرست یا خودسرانة دارو نیز می‌تواند یک زیان زیست‌محیطی بشمار آید.

زیانهای بهـداشتی ناشی از آلـودگی محیط‌زیست را می‌توان به دو دسـتة زیانهای « سنتی » و زیانهای « امروزین » تقسیم‌بندی کرد . دستة نخست ، بطور کلی از توسعه‌نیافتگی ناشی می‌شوند حال آن که زیانهای دستة دوم از الگوهای ناپایدار توسعه متوجه انسان می‌گردند .

زیانهای سنتی بهداشت محیط ، عامل اصلی بیماریهای هستند که در آینده متوجه بخش قابل‌توجهی از جمعیت جهان خواهد شد و معمولاٌ ریشه در فقر و محرومیتهای اجتماعی دارند . اینها عبارتند از :

ـ آبهای آلوده به مواد زیستی

ـ فقر بهداشتی

ـ دود سیگار

ـ بیماریهای فراگیر ( مانند مالاریا )

ـ بهداشتی‌نبودن مواد خوراکی

ـ و دفع غیربهداشتی زباله

زیانهای امروزین بهداشت محیط ، تقریباً به‌شیوه‌های ناپایدار تولید و مصرف مربوط می‌شوند که عبارتند از :

ـ آلودگی هوا

ـ آلودگی آب و خاک

ـ استفادة نادرست از ترکیبهای شیمیایی

ـ مدیرت نامناسب دفع پسمانده‌های خطرناک

ـ تغییرات اقلیمی

ـ تهی شدن لایة ازن

ـ بارانهای اسیدی ناشی از مصرف سوختهای سنگواره‌ای

البته در کشورهای خیلی پیشرفتة صنعتی ، زیانهای زیست‌محیطی دستة دوم معمولاٌ زیانهای دستة اول ( سنتی ) را نیز در بر می‌گیرند .

کیفیت محیط‌زیست کودکان ، شرایط زیستی نخستین سالهای زندگی و حتی فرایند پرورش جسمی و روانی آنان تحت تأثیر کامل رفتار پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده است . نزدیک به 40 درصد از مرگ و میر کودکان زیر 5 سال به بیماریهای تنفسی ، اسهال و مالاریا مربوط می‌شود که عامل بروز آنها ، مشکلات زیست‌محیطی است . بطور کلی عامل اصلی بروز 23 درصد از بیماریها در جهان به شرایط زیست‌محیطی مربوط می‌شود . 4/16 درصد از بیماریهای همه‌گیر ناشی از عوامل زیست‌محیطی ، متوجه کودکان زیر 15 سال است .

این دسـته از بیمـاریهای زیست‌محیطی کودکان کـه به کمک شاخصی به نام  Disability- Adjusted Life Years یا  سالهای زندگی معادل ناتوانی با مفهوم سالهای عمر از دست رفته بعلت ناتوانی و با عنوان اختصاری دالی ( DALY  ) سنجیده می‌شود ، بیان کنندة این واقعیت است که دو سوم میزان ابتلا به بیماریهای ناشی از دالی ، ریشه در مشکلات زیست‌محیطی دارند . بنابراین ، اقدامات مربوط به کاهش پیامدهای زیستی مستلزم توجه ویژه و کافی به بهداشت کودکان است .

مهمترین مشکلات زیست‌محیطی کـودکان

علت اصلی بیماری و سوء تغذیة کودکان در جوامع در حال توسعه ناشی از فقر فزاینده و گسترده‌ای است که در این جوامع جریان دارد . این پدیده ، همچنین عامل اصلی تخریب منابع طبیعی و محیط‌زیست در این جوامع است . در جوامع صنعتی ، فقر در مقیاس بسیار کوچک ، آنهم در مراکز شهری و البته با نتایجی همانند کشورهای در حال توسعه بروز می‌کند .

امروزه و در شرایطی که گردش مالی اقتصاد جهان بیش از 30 تریلیون دلار است ،  2/1 میلیارد نفر از ساکنان زمین ـ که نیمی از آنان را کودکان تشکیل می‌دهند ـ برای زندگی و بقای خود سهمی کمتر از یک دلار در روز داشته و شرایط بسیار دشواری را تحمل می‌کنند .  حتی در داراترین کشورهای جهان هم ، از هر 6 کودک ، یکی در زیر خط فقر بسر می‌برد .

برای نمونه ، منابع طبیعی در مناطقی که از نظر بوم‌شناختی حساس هستند ـ مانند مناطق خشک و نیمه‌بیابانی ، نواحی پست و سیل‌گیر، زمینهای کوهستانی ، محله‌های کثیف و شلوغ در شهرها و همچنین آلونکهای محل زندگی پناهندگان ـ بسیار محدود و شرایط زیست‌محیطی در این مناطق بسیار سخت است . در این مناطق ، که معمولاٌ محل زندگی گروههای فقیر جامعه است ، گرفتاریهای مربوط به بیماریهای محیطی نیز در بیشترین میزان قرار دارد .

فقر ، کودکان را از حق پرورش تواناییهای بالقوة خود محروم می‌سازد . دوران کودکی ، دوران رشد و پرورش فزایندة انسان از نظر جسمی ، روانی و احساسی است . این دوران ، در عین حال ، دورانی است آسیب‌پذیر در برابر خطرهای زیست‌محیطی که می‌تواند منجر به بیماری ، بروز مشکلات جسمی یا روانی شدید و حتی مرگ شود . فقر ، پدیده‌ای است که بهداشت و پرورش کودکان را در معرض این نوع خطرها قرار می‌دهد .

از سال 1980 تاکنون ، هم شکاف بین داراترین و فقیرترین جوامع جهان و هم نابرابریهای موجود در ملتها ، همواره بیشتر و بیشتر شده است . تنش‌های موجود در داخل کشورها نیز به قوت خود باقی است .

بخش عمده‌ای از منابع طبیعی جهان ـ هم در مقیاس جهانی و هم در سطح بسیاری از کشورها ـ توسط تعداد کمی از مردم به مصرف می‌رسد . مصرف بیش از اندازه ـ هم از نظر مقدار و هم از نظر نوع ـ افزون بر فقر و نابرابری ، آلودگی محیط‌زیست را نیر افزایش می‌دهد .

کاهش فقر ، نه تنها مستلزم رشد اقتصادی مبتنی بر پژوهش ، بلکه نیازمند وجود معیارهایی برای کاهش اختلافهای موجود است که از آن جمله می‌توان به ضرورت وجود موارد زیر اشاره کرد :

ـ سیاست آشکار و مدیریت نیرومند بر امور مربوط به کودکان

ـ دولت خوب ( کارآمد )

ـ اهرمهای اقتصادی خردمندانه

ـ سرمایه‌گزاری کافی در خدمات اجتماعی زیربنایی

ـ مدیریت سالم بر محیط‌زیست

کشورهای در حال توسعة جهان در شرایطی خواهان رشد شتابان اقتصادی هستند که محیط‌زیست آنها در حال تخریب و انهدام است . دستیابی به توسعة پایدار در این کشورها بیش از هر چیز نیازمند هماهنگی و همبستگی سیاستهای اقتصادی با ویژگیهای زیست‌محیطی است .

منبع :  

                                            Children in The New Millennium , UNEP , WHO

برگزاری هفتمین دوره جایزه زیست محیطی دکتر ابتکار

مراسم هفتمین دوره جایزه زیست محیطی دکتر محمد تقی ابتکار از سوی مرکز غیردولتی صلح و محیط زیست برگزار و از برگزیدگان و فعالین عرصه محیط زیست کشور تجلیل و قدردانی شد.

در این مراسم که جمعی از اساتید و فعالان محیط زیست از نقاط مختلف کشور حضور داشتند، معصومه ابتکار رئیس هیئت مدیره مرکز صلح و محیط زیست اظهار داشت: «مرحوم تقی ابتکار  همواره از زمان خودجلوتر بود».

او ادامه داد: وی در زمانی اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را پیشنهاد داد و بر تصویب آن پافشاری کرد که کشور هنوز در التهاب انقلاب قرار داشت.

دکتر ابتکار افزود: این، نشان از نیاز سنجی و آینده‌نگری ایشان در آن دوران حساس داشت.

وی با بیان اینکه می توان لیست بلند بالایی از نگرانی های زیست محیطی فعلی ایران تهیه کرد، اظهار داشت:‌ خشک شدن دریاچه ارومیه، وضع آشفته آلودگی هوای تهران، خبر فروش پارک پردیسان و سقوط 36 پله ای محیط زیست ایران در عرصه جهانی تنها بخشی از محیط زیست آشفته کشور را به نمایش می گذارد.

ابتکار تاکید کرد: با این وجود تلاش گروههای مردم نهاد و رسانه‌ها چه در عرصه علمی و چه در عرصه های اجتماعی بسیار امیدوار کننده و نشانی از آینده روشن برای محیط زیست کشور دارد.

پیام سید محمد خاتمی به هفتمین دوره اعطای جایزه دکتر تقی ابتکار

حجت الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی که مرحوم دکتر تقی ابتکار هنگام فوت مشاور علوم و فنون ایشان بود پیامی برای این مراسم صادر کرد. این پیام که توسط دکتر علی اشرف مجتهد شبستری قرائت شد به طور کامل در خبری مستقل در همین سایت منتشر شده است.

دکتر اسماعیل کهرم: تقی ابتکار همواره زنده است

دکتر اسماعیل کهرم استاد دانشگاه در ادامه این مراسم با بیان اینکه نباید برای دکتر تقی ابتکار صفت «مرحوم» به کار برد اظهار داشت:‌ اگر چه واژه  «مرحوم» به حق برازنده تقی ابتکار است اما به اعتقاد من ایشان نمرده اند و اثرات اقدامات ایشان در جهت اعتلای محیط زیست ایران همواره جاودان است.

او ادامه داد: سازمان های مختلفی مانند میراث فرهنگی تلاش کردند که همانند اصل 50 قانون اساسی که حفاظت از محیط زیست را به عنوان یک اصل تببین می کند، حفاظت از میراث فرهنگی را نیز به عنوان قانون درآوردند، اما این امر تنها در مورد محیط زیست اتفاق افتاد.

کهرم اضافه کرد: بی شک قانون شدن حفاظت از محیط زیست  به خاطر نقش تاثیرگذار شخصیت دکتر تقی ابتکار است که موجب شد تنها در مورد محیط زیست این قانون وضع شود.

او خاطرنشان کرد: دکتر ابتکار همواره محیط زیست در ایران را مانند یک نوزاد توصیف می کرد و توصیه داشت که باید در زمینه ارتقاء ‌فرهنگ زیست محیطی تلاش شود.

این استاد دانشگاه همچنین متذکر شد: به اعتقاد من ما در کشور به متخصص و متعهد بیشتری در زمینه محیط زیست نیاز داریم تا بتوانیم نقش واقعی فرهنگ حفظ محیط زیست را اشاعه دهیم.

بیانیه هیات داوران هفتمین دوره جایزه دکتر تقی ابتکار

دکتر صدیقه ببران مدیرعامل مرکز صلح و محیط زیست در بخش بعدی مراسم به نمایندگی از هیات داوران بیانیه این هیات را به شرح زیر قرائت کرد:

برنامه ریزی برای اعطای جایزه دکتر تقی ابتکار به پژوهشگران و تلاشگران عرصه حفاظت از محیط زیست ایران عزیز از سال 1380 تا 1384 توسط فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران انجام گرفت و تعدادی از متخصصان و پژوهشگران برجسته از میان داوطلبان، موفق به دریافت این جایزه شدند.

با تشکیل مرکز صلح و محیط زیست در سال 1384 به عنوان نهادی غیردولتی، اعطای جایزه  دکتر تقی ابتکار به مجموعه فعالیت های این مرکز پیوست و تا کنون شش دوره آن برگزار شده است. برگزیدگان این جایزه در سال های 84، 85، 86 و 88 موفق شدند جوایز خود را از دست حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای خاتمی دریافت کنند. فراخوان هفتمین جایزه دکتر تقی ابتکار برای سال 1390 طی آذرماه گذشته با همکاری  روزنامه  های کثیرالانتشار «اطلاعات» و «شرق» منتشر و به اکثر دانشکده های محیط زیست کشور نیز ارسال شد. قابل ذکر است که در سال جاری پاسخ به فراخوان به طور قابل ملاحظه ای نسبت به سال های گذشته افزایش داشته است.

هیات داوران این دوره مانند دوره های گذشته متشکل از دانشگاهیان و برخی از اعضای هیات مدیره مرکز صلح و محیط زیست بوده که طی دو جلسه در اوایل اسفند ماه آثار رسیده  از سوی متخصصین و اساتید، فعالین غیردولتی و رسانه ای و افرادی که به منظور رفع مشکلات زیست محیطی ایده های خلاقانه ای ارائه داده اند را براساس شاخص های مندرج در فراخوان و اهداف تعیین شده برای این جایزه، مورد بررسی قرار دادند.

سپاس از آقایان شاهین گوانجی و بهروز حسنی مهمویی و کانون دوستداران محیط زیست

هیات داوران جایزه دکتر تقی ابتکار در سال 1390 لازم می داند ضمن تشکر از همه فعالینی که به فراخوان مرکز صلح و محیط زیست پاسخ مثبت دادند، سپاس خود را از آقای شاهین گوانجی به خاطر اختراع ارزشمند آفت کش گیاهی به عنوان جایگزین برای آفت کش های شیمیایی، کانون دوستداران محیط زیست به مدیریت آقای محمد عظیمی به خاطر طراحی و انتشار پوسترهای ارزشمند زیست محیطی و جذب منابع مالی بین المللی در زمینه محیط زیست و آقای بهروز حسنی مهمویی موسس سایت دو زبانه Climate change.ir به خاطر اطلاع رسانی قابل ملاحظه در فضای مجازی و اینترنتی اعلام دارد.

با توجه به آثار رسیده، هیات داوران خاطرنشان می سازد که هر ساله آثار مبتنی بر تلاش در فضای مجازی افزایش می یابد. این امر نشانگر حضور جدی علاقمندان به طبیعت و محیط زیست در فضای اینترنتی است که در آینده ای نزدیک، زبان اول رسانه ای جهان خواهد بود و حضور ایرانیان در این عرصه از امیدهای آینده دوستداران محیط زیست است.

در پایان مجددا هیات داوران بر این موضوع تاکید می نماید که بی تردید تلاش های فراوانی از سوی افرادی که در این دوره  از جایزه شرکت کرده اند و نیز آنان که شرکت نکرده اند برای بهبود وضعیت محیط زیست صورت گرفته است، ولی امکان تقدیر درخور از همه آنان برای این مرکز وجود ندارد.

جوایز و لوح های تقدیر هفتمین دوره جایزه دکتر تقی ابتکار

در این مراسم 3 جایزه و 5 لوح تقدیر به برگزیدگان به شرح زیر اعطا شد:

لوح تقدیر هیات داوران به جمعیت حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست (پیام سبز) به خاطر 17 سال خدمت داوطلبانه در عرصه های آموزش و ارتقاء آگاهی های عمومی در زمینه محیط زیست اهدا شد.

همچنین هیات داوران برای فعالیت های ویژه مدیریت پسماند در یکی از دور افتاده ترین و دشوارترین نقاط جغرافیایی کشور – جزیره خارک – به آقای کامبیز مرادی لوح تقدیراهدا کرد.

خانم مه لقا کاشفی نیز برای سال ها خدمات داوطلبانه در انجمن زنان مبارز با آلودگی محیط زیست لوح تقدیر دریافت کرد.

انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد نیز لوح تقدیر را به خاطر توجه ویژه به موضوع محیط زیست به خود اختصاص داد.

در بخش اهدای جوایز نیز آقای دکتر فرهاد دبیری به خاطر سالیان سال تلاش برای احقاق حقوق محیط زیست در عرصه مدیریتی و اجرایی و نیز در عرصه آموزش و خانم نجمه ثمین صاحب 38 مقاله آی اس آی در زمینه حشره شناسی معرفی شدند.

آقای حسن کریمی الیزی به خاطر تلاش برای آگاهی رسانی و جلب مشارکت عمومی در جهت حفظ محیط زیست از طریق فعالیت در رسانه های مکتوب و تصویری به خبرنگار شایسته دریافت جایزه شناخته شد.

همچنین لوح تقدیر هیات داوران به مرحوم یاسر انصاری کجوری به خاطر تلاش بی وقفه در عرصه محیط زیست و ایجاد نهادهای غیردولتی و رسانه ای به عنوان نهادهای ناظر بر حفاظت از طبیعت به ویژه تاسیس خبرگزاری سبز پرس به همسرش "مژگان جمشیدی" اهدا شد.

*

مرکز غیردولتی صلح و محیط زیست هرسال از بین تلاشگران عرصه محیط زیست در زمینه‌های علمی، تحقیقاتی، فرهنگی و فناوری بر اساس رای هیئت داوران جوایزی اهدا می‌کند. این جایزه از سال 1379 که استاد محمدتقی ابتکار دارفانی را وداع گفت توسط همسر ایشان پایه گذاری شد.

جایزه محمدتقی ابتکار درسال‌های نخست از سوی فرهنگستان علوم که مرحوم استاد محمدتقی ابتکارعضو پیوسته آن بود به کسانی که درزمینه محیط زیست فعالیت‌های شاخص داشتند اهدا می‌شد و ازسال 1384 با تاسیس مرکز صلح و محیط زیست این کارتوسط این مرکز انجام می‌شود.

به کمک به محیط بان هرمزگانی بشتابیم

http://isdle.ir/news/index.php?news=8013

اهدای جایزه دکتر تقی ابتکار به جمعیت پیام سبز

خبر رسید  جمعیت حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست با نام اختصاری پیام سبز برنده امسال جایزه شادروان دکتر تقی ابتکار شده که طی چند سال اخیر از سوی مرکز غیردولتی صلح و محیط زیست به کسان و سازمانهای مردمی فعال در زمینه محیط زیست اعطا می شود .

جمعیت پیام سبز یکی از سازمانهای مردم نهاد فعال در زمینه محیط زیست و منابع طبیعی است که فعالیت خود را از سال ۱۳۷۳ و با همت تنی چند از اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و همچنین کارشناسان و علاقمندان به موضوع منابع طبیعی و محیط زیست اغاز کرده و تاکنون فعالیتهای زیادی را دزر این زمینه داشته است . این جمعیت چند سال پیش نیز موفقیت به دریافت جایزه ملی محیط زیست گردید . برای دست اندرکاران این جمعیت آرزوی پیروزی بیشتر داریم .