شهر امروز ، شهر فردا ، بسوی پایداری

فرازهایی از سخنرانی روز 3 شهریور ماه من

در سومین نشست تخصصی چالش ها  مباحث نوین در مدیریت شهری - اصفهان 

شهر امروز ، شهر فردا ، بسوی پایداری

 سومین نشست تخصصی چالش‌ها و مباحث نوین در مدیریت شهری

روز یک شنبه سوم شهریور ماه 1392 - پژوهشگاه شاخص پژوه اصفهان :  

شهر ، از آسودگی تا آلودگی ؟

شهرها زمانی به عنوان محلی امن برای رسیدن انسان به آرامش و آسایش مطرح بودند، حال آنکه با افزایش جمعیت و آمیخته شدن کار و صنعت و فعالیت با محیط شهر ، آسایش و آرامش از شهرها رخت بربست.

با توسعه شهرها و تبدیل شدن آن‌ها به شهرهای میلیونی و سپس ایجاد ابر شهرها امروزه 51 درصد از جمعیت جهان در یک درصد از سطح کره زمین زندگی می‌کنند که بسیاری از اتفاقات ناگواری که برای کره زمین اتفاق افتاده یا می افتد ناشی از همین امر است.

متاسفانه ما در یک چرخه معیوب زندگی می‌کنیم، ادامه داد:  من در شهر اصفهان نمی‌توانم از دوچرخه برای جابه جایی استفاده کنم زیرا شرایط امن برای استفاده از دوچرخه در این شهر ایجاد نشده است بنابراین به همان چرخه معیوب برمی‌گردم و در شهر دوچرخه سوراها، بناچار از خودروی شخصی استفاده می‌کنم.

شهر و محیط زیست

شهر در تعریف بوم شناسانه، یک اکوسیستم یا زیست بوم انسان ـ  ساخت است که گردش ماده و انرژی در آن،  فراتر از توان طبیعت است. محیط زیست شهرها در شرایط کنونی، بحرانی است . زمانی گفته می شد که بحران زیست محیطی در کمین شهرهاست در صورتی که در حال حاضر بسیاری از ما در متن بحران داریم بسر می بریم . محیط زیست بسیاری از کلانشهرها کاملا آلوده به انواع گازهای سمی است. گفته شده که یک روز تنفس در هوای آکنده از گازهای شهرهای بزرگی مانند مکزیکوسیتی و سائوپالو معادل استفاده از سی نخ سیگار است . در شهر لندن ، لیوان آبی که شما می نوشید هفت نفر قبل از شما آن را نوشیده اند . شهرها به کانون انواع بیماریها و ناهنجاریها تبدیل شده اند. بیش از 85 درصد زباله های جهان توسط 51 درصد از جخمعیت جهان در مراکز شهری تولید و در طبیعت رها می شوند. 75 درصسد از گازهای گلخانه ای در شهرها تولید می شود.  

شهرها نسبت به محیط پیرامون خود از متوسط دمای بیشتری برخوردارند. تعداد و تنوع بیماریها در مراکز شهری بیشتر از روستاهاست . بسیاری از مراکز شهری با بحران باله روبرو هستند. در حالی که اصفهان یکی از شهرهایی است که کامل‌ترین مدیریت چرخه زباله را در کشور دارد اما سالانه چه هزینه‌ای صرف انتقال زباله‌ها به خارج از شهر می‌شود؟

افزایش جمعیت لگام گسیخته

جمعیت شهرها هر روز در حال افزایش است اما غربال‌گری و مدیریتی در این خصوص وجود ندارد و متاسفانه شهرها خاستگاه بسیاری از مشکلاتی هستند که در حال حاضر گریبان‌گیر کره زمین شده است.

اکولوژیست‌ها از کلمه شهر متنفر هستند و شهرها اکوسیستم‌های لوسی می‌دانند،‌: برای مثال در خشکسالی‌ها برای تامین آب شهر،  از آب کشاورزی کاسته می‌شود زیرا شهر یک اکوسیتم لوسی است که آب آن را برای ساعتی هم نمیشود قطع کرد.

از هفت شهر عشق تا هفت شهر آلوده کشور

در گذشته شهر نشینی با تمدن و فرهنگ آمیخته بود اما در حال حاضر با کدام عامل باید شهر را یک مکان مقدس نامید؟ پیشینان ما ساده می‌زیستند و به هفت شهر عشق می‌اندیشیدند و اکنون ما با بهترین امکانات و با صرف هزینه‌های زیاد نگران زندگی در هفت شهر آلوده در کشور هستیم . ما شهرهایی بوجود آورده ایم که گویا  سیستم‌های حکومتی هم توان مقابله با آن را ندارند.

با ایجاد هر کلانشهر، باری بر دوش طبیعت گذاشته می شود. ساخت سد و برداشت انبوه از ذخایر زمین موجب بر هم خوردن تعادل زمین می‌شود. مقالات متعددی نشان می‌دهد که در مکان‌هایی که سد احداث شده است زمین‌لرزه‌ها پس از 10 سال شدت یافته‌اند و هرجا برداشت ناگهانی از زمین شده است شاهد لغزش زمین بوده‌ایم.

این واقعیت شهرهای امروز است که با پوست و استخوان خود آن را حس می‌کنیم و متاسفانه خودمان عامل آن هستیم،‌

مدیریت نادرست

در کشور ما و در شرایطی که بسیاری از منابع آب به فاضلاب تبدیل می‌شود،  اجرای طرح‌های انتقال آب حوضه به حوضه مطرح می‌شود، متاسفانه جامعه ما به یک جامعه دورریز تبدیل شده است که منابع طبیعی را تحت یک مدیرت خطی مصرف می‌کند و به غیر از آنچه که صرف حیاتش می‌شود بقیه را دور می‌ریزد. این مدیرت خطی باید به مدیریت چرخشی تبدیل شود.

شهرهای آینده

زندگی، طبیعت، انسان، دانش و فناوری و مدیرت مولفه‌های به هم پیوسته هستند که می‌تواند بحران کنونی شهرها را رفع کنند،: ما ناگزیر از مدیریت زیست محیطی در شهرها هستیم.

خوشبختانه در سال‌های اخیر اقداماتی از سوی مراکز دانشگاهی و بین المللی در زمینه مدیریت زیست محیطی در شهرها بعمل آمده و ما راهی جز اندیشیدن به پایداری نداریم.

ما در پایتخت و فرهنگ تمدن اسلامی زندگی می‌کنیم و سایر شهرها باید از آن الگو بگیرند اما متاسفانه با شرایط کنونی این شهر این مورد امکان پذیر نیست. اگر اصفهان زیبا است باید بیینیم این شهر به چه قیمتی زیبا شده است؟ هزینه ای باید برای بهبود زندگی و تعالی شهروندان صرف شود برای حمل زباله هزینه شده و می شود!