گفتگو با ایسنا به مناسبت روز جهانی تالابها

مصاحبه با خبرگزاری ایسنا در بارة تالاب گاوخونی   به مناسبت روز جهانی تالابها

تالاب گاوخونی؛ چند قدم مانده به مونترو

تالاب گاوخونی بزرگترین و مهمترین گستره آبی موجود در مرکز ایران است که سطح آبگیر آن بالغ بر 47 هزار و 600 هکتار است. این تالاب پایاب زاینده‌رود است که در قسمت جنوب استان اصفهان قرار دارد و طی سالیان دراز، زاینده‌رود پس از تأمین آب آشامیدنی و مشروب کردن زمینهای کشاورزی منطقه بختیاری و قسمتهایی از استان اصفهان به این تالاب منتهی شده است.

خبرگزاری ایسنا نوشت : حدود 250 تالاب در کشور وجود دارد که تاکنون 33 تالاب در لیست کنوانسیون رامسر با 22 عنوان ثبت شده است.

تالاب گاوخونی بزرگترین و مهمترین گستره آبی موجود در مرکز ایران است که سطح آبگیر آن بالغ بر 47 هزار و 600 هکتار است. این تالاب پایاب زاینده‌رود است که در قسمت جنوب استان اصفهان قرار دارد و طی سالیان دراز، زاینده‌رود پس از تأمین آب آشامیدنی و مشروب کردن زمینهای کشاورزی منطقه بختیاری و قسمتهایی از استان اصفهان به این تالاب منتهی شده است.

 تالاب گاوخونی از سال 1975 میلادی به‌ عنوان یک تالاب بین‌المللی در فهرست کنوانسیون جهانی رامسر به ثبت رسیده، به ‌همین دلیل دولت و ملت ایران ملزم و متعهد به حفاظت از آن هستند، اما در سال‌های اخیر عدم تخصیص حق آبه و خشکسالی موجب شد تالاب که تنها در برخی از ترسالی‌ها، شاهد عبور و حضور اندکی آب همراه با فاضلابها، زه آبها، گندابها و پساب‌های سرازیر شده از سایر نقاط بالادستی در آن هستیم، تبدیل به شوره‌زاری شود.

حال نکته قابل توجه اینکه نخستین اجلاس رسمی مبنی بر توجه به تالاب‌ها و حفاظت از این زیست‌بوم‌های مهم در سال 1971 و با حضور نمایندگان بیش از 140 کشور در ایران و در شهر رامسر برگزار شد، اما متاسفانه ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین تالاب در معرض تغیرات شدید اکولوژیک را برای خروج از لیست این کنوانسیون دارد.

معدودی از تالاب‌های موجود در فهرست مونترو مربوط به تالابهای کشور ماست

یک کارشناس ارشد محیط زیست با اشاره به اینکه تالاب‌ها خدمات گسترده‌ای به طبیعت و انسان عرضه می‌کنند، بیان کرد: تغذیه آبهای زیرزمینی، تنظیم جریان‌های سطحی، جلوگیری از نفوذ آبهای شور به آبهای سطحی و زیرزمینی، حفظ سیمای طبیعی زمین در برابر نیروهای طبیعی مانند فرسایش بادی، نگهداری رسوبها، نگهداری مواد غذایی، پاکسازی مواد سمی و ‌آلوده، تولید فرآورده‌های طبیعی مانند آب، انرژی، آبزیان و علوفه، حفظ گونه‌های وحشی و جاذبه‌های گردشگری شماری از خدمات تالاب‌ها است.

محمود سلطانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه اصفهان، اظهار کرد: با وجود فایده‌های بسیاری که تالاب برای طبیعت و انسان دارد متاسفانه این زیست‌بوم‌ها در بسیاری از نقاط جهان از جمله در کشور ما تحت تأثیر عوامل طبیعی یا انسانی، تهدید به نابودی شده و می‌شوند و آبگیرهای بین‌المللی از جمله تالاب گاوخونی و دریاچه ارومیه طی سالهای اخیر در نتیجه خشکسالی و تعرض انسان به حق‌آبه طبیعی آنها خشک شده‌اند.

این فعال زیست محیطی با اشاره به لیست "مونترو" که نام تالاب‌های در معرض خطر نابودی در آن ثبت می‌شود، بیان کرد: متاسفانه معدودی از تالاب‌های موجود در این فهرست مربوط به تالابهای کشور ماست که البته اقداماتی در جهت احیای تالابهای مورد نظر و حذف نام آنها از فهرست تالابهای در خطر صورت گرفته است.

مهمترین مشکل تالاب گاوخونی، قطع حق‌آبه آن است

سلطانی با بیان اینکه طی چند دهه اخیر به علت بارگذاری بیش از حد صنعتی و عمرانی در استان اصفهان و بهره‌برداری نادرست و بیش از حد آب زاینده‌رود، یعنی منبع اصلی تغذیه تالاب گاوخونی، جریان طبیعی این رودخانه به کلی قطع شده است، افزود: مختصر آب موجود در پایین دست رودخانه و نقاط مشرف به تالاب هم در واقع آبهای شور، تلخ و احتمالا آلوده‌ای است که از قسمتهای کویری منطقه زه‌کش شده و به بستر رودخانه وارد می‌شود.

وی با اشاره به اینکه مهمترین مشکل تالاب گاوخونی مانند سایر تالابها، قطع حق‌آبه آن است، خاطر نشان کرد: آنچه در باره گاوخونی اهمیت دارد، تصور نادرست برخی افراد حتی مدیران و تصمیم‌گیران درباره این تالاب است که آن را با نام باتلاق یا جایی که ارزش وجودی نداشته یا جایی برای تخلیه فاضلابها می‌شناسند.

این کارشناس ارشد محیط زیست تصریح کرد: با گذشت زمان و اقدامات مؤثری که طی سالهای اخیر صورت گرفته، این ذهنیت کمی اصلاح شده، ولی کافی نیست.

تالابها در شمار زیست‌بوم‌هایی هستند که بیش از همه در دسترس انسان قرار دارد، منبع اصلی تغذیه آب آنها شدیدا وابسته به مصارف آب توسط انسان بوده و از نظر آلوده شدن آب بسیار حساس است و متأسفانه بسیاری از خدمات و کارکردهای تالابها برای همگان شناخته شده نیست.